آقای روح الله شهنازی استاد دانشگاه شیراز در گفتگو با برنامه چشم انداز گفت: ارتباطات جهت دهنده به اقتصاد یک کشور به سه دسته تقسیم می شود. دسته اول کشورهایی هستند که هدف اصلی در آن کشور اقتصاد بوده و سیاست و دیپلماسی همراستا با اقتصاد پیش می رود. کشورهای جنوب شرق آسیا مثل کره جنوبی و ژاپن یا کشورهای حوزه اسکاندیناوی از این دست کشورها هستند. دسته دوم کشورهایی هستند که هدف در آن ها دیپلماسی است اما اقتصاد همراستا با اهداف سیاسی پیش می رود. کشورهایی مثل آمریکا و انگلیس از این دسته کشورها هستند که هدف گذاری اقتصادی آن ها در راستای سیاست است و این دو همراه با یکدیگر هستند به این معنی که اگر این کشورها با کشوری از نظر سیاسی مشکل داشته باشند در حوزه اقتصادی هم روابط ضعیفی خواهند داشت و بالعکس. دسته سومی هم وجود دارد که کشور ما در این دسته قرار می گیرد. در دسته سوم هدف اصلی دیپلماسی سیاسی است ولی اقتصاد با آن هم راستا نیست. شرکای اقتصادی ما از بعد از انقلاب الزاما شرکای سیاسی ما نبودند و ما در این بخش شاهد هم راستایی نبودیم به همین دلیل است که از تجارتمان منافعی دریافت نمی کنیم زیرا تامین منافع در هم راستایی سیاست و اقتصاد ایجاد می شود. وی ادامه داد: از بعد از انقلاب کشور ما هم راستایی سیاسی با تعدادی از کشورها داشته ولی همراستایی اقتصادی شرکا و نقشه تجاری ما منطبق بر وضعیت سیاسی ما نبوده است. هرچقدر در حوزه های اقتصادی راجع به لغو تحریم ها صحبت کنیم موفق نخواهیم شد چرا که اهداف سیاسی ما با اهداف کشورهایی که قبلا با ما شریک بودند یکسان نیست. البته در طی سال های اخیر این وضعیت رو به بهبود بوده و دیپلماسی اقتصادی همراستا با دیپلماسی سیاسی شده چون اگر ابن دو در تضاد باشند منافع ما از دست می رود. شرکای تجاری و شرکای سیاسی ما درحال همراستا شدن هستند. این استاد دانشگاه گفت: آمار صادرات کشور در 9 ماهه اول سال یک درصد رشد داشته و حتی نسبت به سال 96 که در اوج دست آوردهای حاصل از برجام بودیم افزایش بیشتری در میزان تجارت و صادرات را نشان می دهد. این امر ناشی از تغییر در نقشه تجاری ماست. تغییر این نقشه به سمت سیاست های شرق محور از نظر تجاری ضرورت دارد. کشورهایی مثل چین و روسیه هم در راستای اهداف اقتصادی ما هستند و هم در استای اهداف سیاسی. شهنازی گفت: متاسفانه در مورد تجارت با کشوری مثل روسیه موانع کلان در زیر ساخت ها وجود دارد. مشکل حمل و نقل یکی از این موانع است. چون بیشتر ارتباطات ما با کشور روسیه از طریق زمینی انجام می شود بهترین و مقرون به صرفه ترین روش حمل و نقل حمل و نقل ریلی و راه آهن است. متاسفانه ما در این زمینه دچار ضعف هستیم و زیرساخت های ارتباطی ما با کشور روسیه فراهم نیست از طرفی، دو کشور ایران و روسیه که با تحریم های آمریکا دست به گریبان هستند در بخش سوئیفت مشکلات زیادی دارند زیرا ارتباطات تجاری آن ها در چهارچوب مالی توسط آمریکا تحریم شده و نیازمند تاسیس یک بانک مشترک هستند تا بتوانند تبادلات مالی خود را به شکل مستقیم انجام دهند و وارد سوئیفت بین المللی نشوند. در سال های گذشته که رویکرد سیاسی کشور به سمت غرب بوده افرادی هستند که تمایلی به برقراری ارتباط با شرق ندارند زیرا منافع آن ها به خطر می افتد و همواره در تلاشند تا ارتباطات کشور را به سمت غرب سوق دهند. ایشان در مورد دیپلماسی اقتصادی گفت: متاسفانه ما در این زمینه به شدت دچار ضعف هستیم و تجربیات ضعیفی هم در طی سال های اخیر کسب کرده ایم. متاسفانه عملکرد وزارت امورخارجه هم با ضعف روبرو بوده زیرا این وزارت خانه افرادی را به عنوان رایزن اقتصادی انتخاب کرده که نه تجربه ای دارند و نه از تخصص کافی برخوردارند. معاونت دیپلماسی اقتصادی که وابسته به وزارت امورخارجه است باید از افراد توانمند در این حوزه کمک بگیرد. آقای پرویز ذوالعلی که یک صادر کننده محصولات به کشور روسیه است در گفتگو با برنامه چشم انداز گفت: بنده از سال 1995 میلادی با کشور روسیه مشغول به کار هستم و 27 سال است که اجناسی را وارد این کشور می کنیم. عمده محصولاتی که از طرف ما وارد روسیه می شود سنگ های ساختمانی تزئینی است. بزرگترین مشکل ما در زمینه صادرات به این کشور حمل و نقل محصولات است. حمل و نقل این محصولات قبلا به صورت زمینی و با کامیون انجام می شد اما با افزایش قیمت بنزین و گازوئیل دیگر صرفه اقتصادی ندارد. حمل و نقل از طریق خط آهن هم باعث وارد شدن آسیب به محصولات می شود چون این سنگ ها باید وارد آستارا شود و از آن جا با قطار به آذربایجان حمل شود و باز از آذربایجان به روسیه انتقال یابد. کشتی رانی هم از نظر زمانی برای ما صرفه اقتصادی ندارد چون محصولات دیر به دست مصرف کننده می رسد. وی ادامه داد: مشکل بعدی ما انتقال پول است. با نوسانات نرخ ارز ما توانایی برگرداندن ارز به کشور را نداریم. نرخ تبدیل باید معقول شود چون تاجر باید روبل را به تومان تبدیل کند که در این تبدیل 25 درصد از پول ما از بین می رود و اختلاف قیمت بسیار زیاد است. ما از کانال مستقیم نمی توانیم پول را به ایران برگردان کنیم. آقای آدمزاد که به عنوان صادرکننده مهمان برنامه چشم انداز بود گفت: شرکت ما صادرکننده کیوی به کشور روسیه است و صادرات این محصول طی 4 سال اخیر پیشرفت و ارتقا داشته است. البته این صادرات در مقطعی دارای محدودیت شد. مشکل صادرات محصول کیوی به هند هم به زودی برطرف خواهد شد و با رایزنی های انجام شده طی دو سه روز آینده انجام خواهد شد. مشکل آفت موجود در محصولات ما به دلیل ارگانیک بودن آن ها بود البته کشاورزان ما هم باید در سمپاشی دقت بیشتری می کردند تا این وضعیت پیش نمی آمد. وی در ادامه گفت: متاسفانه ما دچار مشکلات لجستیکی هستیم. محصولات ما مدت زیادی در بندر عباس دپو می شوند تا مقدمات صادرات فراهم شود در این زمان از کیفیت محصولات ما کاسته می شود و طرف مقابل به بهانه بی کیفیت بودن محصول آن را مرجوع می کند. صادرات کیوی از هفته آینده از سر گرفته می شود و اولیت پارتی برای کشور ترکیه خواهد بود. آقای بهروز مرادی عضو هیئت مدیره هلدینگ های ریکو گفت: هلدینگ ما یک سال قبل در راستای توافق تجاری ایران و روسیه شکل گرفت که 5 هلدینگ در ایران و 5 هلدینگ در روسیه قرار دارد. متاسفانه مشکلاتی که در حوزه تجارت بین ایران و روسیه در حال شکل گیری است ممکن است بر این تجارت لطمه وارد کند. البته با سفر رئیس جمهور محترم به این کشور مناسبات ما با کشور روسیه بهتر شد و این سفر بسیار موفقیت آمیز بود. وی گفت: ریشه اصلی مشکلات ما تفکر در سطح کلان است. در سال های گذشته با تمام فعالیت های مثبت که در این زمینه انجام می شد نتیجه مطلوبی حاصل نمی شد اما با توجه به این که سیاست دولت جدید مبنی بر گسترش روابط با همسایگان است امیدواریم بتوانیم نتایج خوبی را شاهد باشیم. کشور روسیه یکی از بزرگترین همسایگان ماست و اگر بتوانیم شرایط مطلوبی در امور تجارت و بازرگانی ایجاد کنیم می توانیم در زمینه صادرات محصولات غیر نفتی و کشاورزی به روسیه موفق شویم. مرادی گفت: ما باید از تجارب گذشته درس بگیریم زیرا اتفاقات اخیر باعث شد ما در تجارت با این کشور محدود شویم و باید توجه کنیم برای صادرات سایر محصولات استانداردهای لازم رعایت شوند تا مشکلی ایجاد نشود. البته رایزنی سفرا و دیپلمات ها هم در حل این مشکل قابل تقدیر است. متاسفانه نوسانات نرخ ارز تجار را با مشکل روبرو کرده که این موضوع در سفر جدید رئیس جمهور هم مورد توجه قرار گرفت. ما باید از نظر لجستیکی هم مشکلاتمان را بررسی کنیم. کشور آذربایجان که بین کشور ما و روسیه قرار گرفته به صورت استراتژیک رقیب ماست و هربار که ما قصد صادرات کالایی را داریم ممکن است آن کالا در آذربایجان وجود داشته باشد و ما دچار مشکل شویم. ما به عنوان بخش خصوصی پیشنهاد خرید 8 کشتی برای جابه جایی محصولات را به وزارت راه و ترابری دادیم که نبود امکانات در این بخش مشکل اصلی ماست و اگر حل نشود همه اقدامات ما بی نتیجه خواهد بود.